Tel: 602 490 100     |    Do darmowej dostawy zostało: 499,00 zł

Witamina C – najbardziej kontrowersyjna z witamin

Witamina C. Wokół witaminy C narosło wiele mitów i kontrowersji. Mimo, że jest chyba najlepiej przebadaną witaminą, wiele pytań pozostaje nadal bez odpowiedzi. Wybór preparatów z kwasem L-askorbinowym jest bardzo szeroki, dlatego niektórzy z nas czują się zagubieni i zastanawiają się jaki rodzaj witaminy C wybrać.

Jak odkryto witaminę C?

Historia odkrycia witaminy C związana jest z pojawieniem się choroby zwanej szkorbutem, której objawy zostały opisane w egipskich papirusach z 1550 r. p. n. e. Poszukiwano przyczyn tej choroby u mieszkańców Europy Północnej, więźniów i marynarzy wracających z dalekich rejsów. Okazało się, że jest nim niedobór witaminy C w diecie, choćby w postaci owoców i warzyw.

Szkorbut był nazywany "chorobą marynarzy"

            Witamina C jest najbardziej znaną i chyba najlepiej przebadaną witaminą o wszechstronnym działaniu na ludzki organizm. Po raz pierwszy wyizolował ją z papryki węgierski biochemik – Albert Szent Görgyi, który za to odkrycie w 1928 roku otrzymał nagrodę Nobla. Po ustaleniu struktury witaminy C, opracowano metodę jej syntezy na masową skalę. Witaminę tą nazwano kwasem askorbinowym od łacińskiej nazwy szkorbutu – scorbutus.

            Chociaż szkorbut odszedł już do zamierzchłej przeszłości i rola witaminy C w diecie jest powszechnie znana, nadal istnieje wokół niej wiele kontrowersji i nieścisłości. Poświęcono jest setki, jeśli nie tysiące prac naukowych i nadal jest obiektem zainteresowań badaczy.

            Czy istnieje witamina C lewoskrętna? Czy ma znaczenie jej naturalne pochodzenie? Jaką witaminę C wybrać? To są pytania, na które spróbujemy znaleźć odpowiedź.

Dlaczego potrzebujemy witaminy C – rola i funkcje w organizmie. Kto jej potrzebuje najbardziej?

O właściwościach witaminy C pisaliśmy już podczas wpisu dotyczącego liposomalnej witaminy C.  Poniżej przypominamy w skrócie najważniejsze jej funkcje biologiczne.

            Witamina C nie jest produkowana przez organizm człowieka, dlatego musimy ją sami dostarczać do naszego organizmu. Dlatego możemy ją spożywać razem z pożywieniem bogatym w tą witaminę, albo w formie suplementów diety. Rola witaminy C w organizmie ludzkim jest bardzo szeroka. Przede wszystkim sięgamy po nią w sytuacjach gdy zaburzona zostanie nasza odporność i chorujemy na przeziębienie czy grypę. Ponadto przyspiesza gojenie się ran, wspomaga przyswajanie się żelaza, pomaga w montażu neurotransmiterów, obniża poziom cholesterolu, metabolizuje białko, wzmacnia zęby i dziąsła, zmniejsza uczucie zmęczenia psychicznego i fizycznego, pozytywnie oddziałuje na naszą psychikę. Dodatkowo jest silnym przeciwutleniaczem – chroni przed niszczącym działaniem wolnych rodników, bierze udział w syntezie kolagenu. To tylko niektóre funkcje tej witaminy w naszym organizmie – bez niej nie jesteśmy w stanie funkcjonować. Wszystkie komórki naszego działa wymagają odpowiedniego jej stężenia.

            Godne uwagi jest, że nasze codzienne zapotrzebowanie na witaminę C jest wyższe niż w przypadku innych witamin. U dorosłego człowieka wynosi 1mg/1kg masy ciała, a u niemowląt i dzieci 2 mg/1kg masy ciała. Szczególnie potrzebujemy jej w przypadku stresu i chorób. Wtedy w dodatku powinniśmy stosować również dietę antystresową. Zapotrzebowanie na witaminę C wzrasta u kobiet z ciążą wielopłodową, ponadto u osób z nadciśnieniem, cukrzycą, palących papierosy i alkoholików. Powinniśmy ją dostarczać do organizmu profilaktycznie, aby wzmacniać odporność.

Struktura chemiczna i właściwości witaminy C

Witamina C jest rozpuszczalna w wodzie i strukturą chemiczną przypomina glukozę. W organizmach zwierząt powstaje z D-glukozy. Człowiek i niektóre naczelne nie posiadają oksydazy L-gulono-γ-laktonowej, dlatego nie jesteśmy w stanie wyprodukować sobie sami tej witaminy i musimy ją dostarczać wraz z pokarmem. W centrum cząsteczki znajduje się pięcioczłonowy pierścień, który rozpada się na kwas szczawiowy oraz kwas L-treonowy. W dodatku kwas L-askorbionowy wykazuje silne właściwości redukujące. Utleniona postać witaminy C to kwas L-dehydroksyaskorbionowy, który również jest aktywny biologicznie. Obie formy to cząsteczki czynne biologicznie, posiadające taką samą aktywność witaminową. Syntetycznie wyizolowana lub syntezowana witamina C to bezwonny biały proszek o delikatnym zapachu, zmieniający zabarwienie pod wpływem powietrza i światła.

Witamina C lewoskrętna

Być może spotkaliśmy się na etykietach suplementów z witaminą C z określeniem: lewoskrętna witamina C. Witamina C to inaczej kwas L-askorbinowy (lewostronny [-L-] kwas askorbinowy). „L” dotyczy konfiguracji atomów, a nie skręcalności optycznej. Prawdopodobnie zostało to kiedyś błędnie przetłumaczone – i tak z lewostronnej powstała lewoskrętna witamina C.

            Mamy cztery izomery kwasu L-askorbinowego. Najłatwiej to zrozumieć na przykładzie. Mamy dwie dłonie: prawą (prawostronną) i lewą (lewostronną). Choć wydają się identyczne, nie są takie same. W domu zamontowano zamek na linie papilarne, otwierany na odcisk linii papilarnych lewej dłoni. Prawa dłoń ma inny odcisk linii papilarnych i nie otworzy nam drzwi.

            Jeśli rzucimy cień swojej lewej dłoni na ścianie, otrzymamy jej prawoskrętne odbicie. Czyli lewa dłoń (lewostronna) jest prawoskrętna. I odwrotnie. Tak właśnie jest z kwasem askorbinowym, którego lewostronną wersję nazywamy witaminą C. Lewostronna wersja kwasu askorbinowego skręca światło w prawą stronę – jest więc prawoskrętna. Chociaż kwas L-askorbinowy ma swoją prawo- i lewostronną wersję, to tylko ta lewostronna (prawoskrętna) pasuje do organizmu człowieka. Co prawda istnieje  lewoskrętny izomer – kwas D-(-)-askorbinowy, ale nie jest on witaminą i służy do konserwacji żywności. Farmakopea, czyli kodeks apteczny, definiuje witaminę C jako kwas L-(+)-askorbinowy. Znak + oznacza, że odchyla on płaszczyzną polaryzacji w prawo, L oznacza, że jest to stereoizomer szeregu L. Skręca on płaszczyznę światła spolaryzowanego zawsze w prawo, niezależnie od tego, czy pochodzi z owoców, warzyw czy suplementów diety czy leków.

Naturalna czy syntetyczna

Zdaniem biochemików w między syntetycznym i naturalnym kwasem L-askorbinowym nie ma żadnej różnicy. Są chemicznie identyczne i nie ma żadnych różnic w ich aktywności biologicznej.

Syntetyczna witamina C

Syntetyczna witamina C

Przeprowadzono badania nad biodostępnością witaminy C syntetycznej i pochodzącej ze źródeł naturalnych. W jednym z badań porównano względną biodostępność kwasu askorbinowego z kilku źródeł u 68 niepalących mężczyzn. Pacjenci przeszli dwa 8-tygodniowe cykle: najpierw niedoboru kwasu askorbinowego, a następnie uzupełnienia. Podczas uzupełniania, pacjenci zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej 108 mg/d kwasu askorbinowego w postaci tabletek z żelazem lub bez, w postaci segmentów lub soku pomarańczowego, albo w postaci surowych lub gotowanych brokułów. Względną biodostępność kwasu askorbinowego oszacowano na podstawie nachylenia uzyskanego z regresji liniowej kwasu askorbinowego w osoczu w czasie podczas każdego uzupełnienia. W pierwszym uzupełnieniu nachylenia dla wszystkich grup były podobne, z wyjątkiem grupy spożywającej surowe brokuły (20% niższa odpowiedź, P <0,01). W dodatku odpowiedzi drugiego uzupełnienia były osłabione, ale były podobne do pierwszego uzupełnienia. Kwas askorbinowy spożywany w postaci gotowanych brokułów, soku pomarańczowego lub owoców lub w postaci syntetycznej wydaje się być równie biodostępny.

            W kolejnym badaniu, przeprowadzonym na 12 mężczyznach (6 palących i 6 niepalących), sprawdzono biodostępność syntetycznego kwasu askorbinowego. Podano im do picia biały, syntetyczny proszek rozpuszczony w wodzie. Po pewnym czasie, zbadano poziom kwasu askorbinowego we krwi. Drugiej grupie podano sok pomarańczowy. Żadnych znaczących różnic nie odnotowano.

Naturalna witamina C

Wobec tego czy warto stosować naturalną witaminę C, która jest często droższa? Oczywiście! W naturalnej witaminie C znajdują się dodatkowo inne substancje, jak np. flawonoidy, które działają synergistycznie w naszym organizmie, przez co mamy dodatkowe korzyści zdrowotne. Pomimo, że  badania epidemiologiczne wykazują brak różnic w biodostępności syntetycznej i naturalnej witaminy C, to jednak większość badań na zwierzętach pokazuje te różnice. Dlatego najbardziej miarodajne wyniki można by uzyskać w badaniu randomizowanym z podwójnie ślepą próbą. Jednak o ile takie badania łatwo przeprowadzić w porównywaniu leku z placebo, trudno jednak w przypadku witaminy C, której obecność jest niezbędna dla funkcjonowania organizmu.

            Wiele badań udowodniło, że witamina C w naturalnych produktach jest bardziej aktywna niż syntetyczna. Wykazuje lepsze wchłanianie, a jej terapeutyczne stężenie utrzymuje się dłużej. Jest to spowodowane obecnością w naturalnych produktach polifenoli. Takie połączenia są o wiele lepiej rozpoznawane przez nasz system trawienny np. kwas 2-O-glukozylo-L-askorbowy z owoców goji.

            Thomas Colin Campbell, amerykański biochemik, który specjalizuje się w wpływie odżywiania na zdrowie długoterminowe w swojej książce pt. “Ukryta prawda” podaje bardzo ciekawy przykład. Opisuje on badanie profesora Rui Hai Liu, który postanowił wyjaśnić, dlaczego uważa się, że jedno jabłko dziennie trzyma nas z dala od lekarza. Postanowił przyjrzeć się witaminie C zawartej w 100 g świeżego miąższu jabłka. Odkrył, że ten miąższ miał takie działanie przeciwutleniające jak równowartość 1500 mg (1,5g) witaminy C. Gdy zaczął analizować skład chemiczny tych 100g jabłka, to okazało się, że znajduje się w nim tylko 5,7 mg witaminy C. Wobec tego faktu aktywność przeciwutleniająca 100g jabłka podobna do działania witaminy C była 263 razy wyższa niż wyizolowana z tych 100g czystej witaminy C. Tak właśnie działa synergia ukryta w Naturze. Nie znamy jeszcze wszystkich powiązań i zależności pomiędzy składnikami odżywczymi. Organizm ludzki lepiej rozpoznaje substancje naturalne.

(opinie: 0)
Cena 19,90 zł
(opinie: 6)
Cena 76,90 zł

Jaką naturalną witaminę C wybrać?

Szczególnie bogata w witaminę C jest acerola, która zawiera najwięcej witaminy C ze wszystkich owoców - ponad 30 razy więcej niż słynące z niej cytryny. Spożycie zaledwie 3 owoców aceroli pokrywa dzienne zapotrzebowanie dorosłego człowieka na tę cenną witaminę. Innymi niż kwas L-askorbinowy przeciwutleniaczami zawartymi w aceroli są – karotenoidy (w soku z tego owocu stwierdzono ich aż 17) i antocyjany (rodzaj flawonoidów).Beta-karoten, czyli prowitamina A (do 75 proc.) to związek, który przyśpiesza opalanie, zapewnia prawidłowe funkcjonowanie wzroku (m.in. zmniejsza ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej, która jest główną przyczyną utraty wzroku w starszym wieku), zapobiega chorobom serca, wzmacnia odporność. Acerola zawiera także antocyjany również pozytywnie wpływające na wzrok i układ sercowo-naczyniowy. Wykazują też działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i potencjalne przeciwnowotworowe. Warto sięgnąć po naturalną witaminę C z aceroli w postaci 100% ekstraktu z owoców aceroli (Malpighia glabra) standaryzowaego na zawartość 25% witaminy C.

Witamina C występuje w owocach aceroli

            Innym bardzo dobrym źródłem witaminy C jest dzika róża. Owoce tego krzewu są rekordowo zasobne w witaminę C – mają jej nawet 30-40 razy więcej niż cytrusy. Ponadto w dzikiej róży jest też dużo innych witamin i innych substancji mających zbawienny wpływ na nasze zdrowie, takich jak: witamina A, B1, B2, E i K, kwas foliowy, karotenoidy, flawonoidy, kwasy organiczne, garbniki i pektyny. Owoce dzikiej róży można stosować przy nadciśnieniu, chorobach serca, wątroby i jako lek witaminowy. Ponadto działają wzmacniająco i przeciwzapalnie, pomagają w nieżytach przewodu pokarmowego, chronią przed szkorbutem. Jeśli szukamy wysokiej dawki witaminy C (1000 mg), to wybierzmy ekstrakt z owoców dzikiej róży 100% (Rosa canina L.) standaryzowany na zawartość 70% witaminy C.

Witamina C z owoców dzikiej róży

            Natomiast jeśli nasz układ pokarmowy jest szczególnie wrażliwy, wybierzmy naturalną buforowaną witaminę C z dzikiej róży. Produkt ma zmniejszoną kwasowość i jest łagodniejszy dla przewodu pokarmowego.

 

Źródła:

Bates C.J. Bioavailability of vitamin C. Eur J Clin Nutr. 1997 Jan;51 Suppl 1:S28-33.

Campbell T.C., Jacobson  H. Ukryta prawda. Rewolucyjna wiedza o żywieniu i zdrowiu. Wyd. Galaktyka, Łódź 2013, wyd..

Carr A.C., Bozonet S.M., Pullar J.M., Simcock J.W., Vissers M.C.M. A randomized steady-state bioavailability study of synthetic versus natural (kiwifruit-derived) vitamin C. Nutrients. 2013 Sep 17;5(9):3684-95. doi: 10.3390/nu5093684.

Gregory J.F.. Ascorbic acid bioavailability in foods and supplements. Nutr Rev. 1993 Oct;51(10):301-3. doi: 10.1111/j.1753-4887.1993.tb03059.x.

Janda K., Kasprzak M., Wolska J. Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie. Pom J Life Sci 2015, 61, 4, 419-425.

Kantorska A. Witamina C rola i znaczenie dla organizmu Praca poglądowa w ramach specjalizacji z farmacji aptecznej. Kierownik specjalizacji- dr n. farm. Hanna Jankowiak-Gracz.

Mangels A.R., Block G., Frey C.M., Patterson B.H., Taylor P.R., Norkus E.P., Levander O.A.. The bioavailability to humans of ascorbic acid from oranges, orange juice and cooked broccoli is similar to that of synthetic ascorbic acid. J Nutr. 1993 Jun;123(6):1054-61. doi: 10.1093/jn/123.6.1054.

Pelletier O., Keith M.O. Bioavailability of synthetic and natural ascorbic acid. J Am Diet Assoc. 1974 Mar;64(3):271-275.

Saran-Jagodzińska A. Witamina C lewoskrętna, która nie istnieje., Food Forum nr 3(13)/2016, 34-39.