Tel: 602 490 100     |    Do darmowej dostawy zostało: 499,00 zł

Mikrobiom skóry

 

Mikrobiom skóry. Termin mikrobiom oznacza ogół mikroorganizmów występujących w danym siedlisku. Organizm ludzki możemy traktować jako siedlisko drobnoustrojów, w którym istnieje złożony zespół ekosystemów i mikroorganizmami należącymi do różnych grup i gatunków. Dużo mówi się ostatnio o mikroflorze jelitowej. W naszym ciele zasiedlane są: jama ustna, przewód pokarmowy, drogi oddechowe, układ moczowo-płciowy i skóra. To właśnie skóra jest naszym największym zewnętrznym organem, różniącym się pod względem warunków grubością naskórka, rozmieszczeniem przydatków oraz wilgotnością i temperaturą powierzchni. Wpływa to zróżnicowanie gatunkowe i ilościowe mikroflory. Na skórze występują bakterie, grzyby, wirusy i roztocza. Jest to całkiem normalne i naturalne zjawisko. U zdrowego człowieka chodzą one w symbiozę z komórkami skóry. Jednak interakcje te są bardzo złożone i obejmują mutualizm, pasożytnictwo i komensalizm. W zależności od naszej wewnętrznej równowagi organizmu (homeostazy), między mikroorganizmami zasiedlającymi skórę mogą dominować określone relacje – korzystne lub niekorzystne. Skład gatunkowy mikrobiomu skóry nie został jeszcze w pełni poznany.

               Najważniejszą funkcją skóry jest integracja organizmu ze środowiskiem zewnętrznym i jego ochrona przed czynnikami środowiskowymi. Warunki panujące na skórze nie są zbyt korzystne dla mikroorganizmów, ponieważ jej powierzchnia jest sucha, szorstka i stale ulega złuszczaniu. Dlatego drobnoustroje regularnie są usuwane z powierzchni skóry. W dodatku na skórze występuje płaszcz hydrolipidowy, który zakwasza środowisko i zawiera związki o działaniu przeciwbakteryjnym.

Skład mikrobiomu skóry

               Skórę zasiedlają przede wszystkim cztery typy bakterii: Actinobacteria (Corynebacterium spp., Propionibacterium spp., Microbacterium spp., Micrococcus spp.), Firmicutes (niehemolityczne tlenowe i beztlenowe gronkowce (Staphylococcus spp.), Clostridium spp., α-hemolityczne paciorkowce (Streptococcus spp.) i enterokoki (Enterococcus), Bacteroidetes (Sphingobacterium spp., Chryseobacterium spp.) i Proteobacteria (Janthinobacterium spp., Serratia spp., Halomonas spp., Delftia spp., Comamonas spp.). Są one głównie symbiontami i są najbardziej stabilnym elementem mikrobiomu naszej skóry. Zdarza się, że naszą skórę zasiedlają bakterie patogenne – gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), paciorkowce grupy A (Staphylococcus pyogenes), tlenowe maczugowce (Corynebacterium spp.) i pałeczki Gram-ujemne (Pseudomonas aeruginosa). Ich obecność jest niepożądana, ponieważ mogą wywoływać zakażenia skóry w przypadku zaburzenia warunków fizykochemicznych, przy obniżonej odporności, antybiotykoterapii, uszkodzeń skóry czy obecności ciał obcych w postaci cewników czy zastawek.

               Dominującymi gatunkami grzybów bytujących na naszej skórze są gatunki z rodzaju Malassezia: M. furfur, M. sympodialis, M. globosa, M. restricta, M. slooffiae, M. yamatoensis, M. obtusa, M. dermatisM. japonica. Niektóre z nich w warunkach korzystnych dla ich rozwoju mogą powodować choroby takie jak łupież pstry czy zapalenie mieszków włosowych. Ponadto wpływają na przebieg łojotokowego zapalenia skóry, łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Ludzką skórę mogą kolonizować także grzyby pleśniowe, takie jak np. Penicillium, Aspergillus, Alternaria, jak również  drożdżaki z rodzaju Candida. Patogennymi grzybami, które są zdolne do wywołania chorób skóry są dermatofity z rodzaju Microsporum, Epidermophyton, Trichophyton.

               Oprócz bakterii i grzybów mikroflorę skóry tworzą nużeńce (Demodex), czyli pasożytnicze pajęczaki z rzędu roztoczy zasiedlające mieszki włosowe (D. folliculorum) i gruczoły łojowe oraz gruczoły Meiboma znajdujące się w tarczkach powiek (D. brevis). Ich nadmierne rozrastanie się może powodować nużycę i przyczynia się do powstania trądziku różowatego.

               Dodatkowo, w skład mikrobiomu skóry wchodzą także wirusy DNA i RNA. Ich identyfikacja jest bardzo trudna. Podejrzewa się, że są nie tylko czynnikiem chorobotwórczym, ale odgrywają rolę w utrzymaniu homeostazy skóry.

Nisze mikrobiologiczne

Skóra różni się pod względem warunków, dlatego jej nisze zasiedlają drobnoustroje o różnych wymaganiach co do warunków.

Nisze mikrobiologiczne na powierzchni skóry (źródło: Adamczyk, Garncarczyk, Antończak 2018).

Rola mikrobiomu skóry

Mikrobiota symbiotyczna bierze udział w procesach metabolicznych. Ponadto wpływa na proces dojrzewania tkanek w rozwoju osobniczym człowieka oraz jest ważnym elementem systemu ochrony organizmu przed organizmami patogennymi. Prawidłowy mikrobiom chroni nasz organizm przed obcą, chorobotwórczą mikroflorą. Określa się to terminem odporności na kolonizację (colonization resistance). Badania naukowe potwierdziły, że bakterie zasiedlające skórę istotnie wpływają na utrzymanie homeostazy układu immunologicznego. Modulują one odpowiedź immunologiczną i oddziałując na rozwój odpowiedzi nabytej.

Czynniki wpływające na mikrobiom skóry

Mikrobiom zmienia się wraz z wiekiem – u dzieci do ok. 3 roku życia skład gatunkowy jest najbogatszy, u osób dorosłych wpływają na niego głównie uwarunkowania anatomiczne i fizjologiczne, dlatego jest on inny u kobiet i mężczyzn. U osób starszych skład gatunkowy i ilościowy jest bardziej ubogi. Jest to związane ze zmniejszeniem aktywności gruczołów łojowych, przez co skóra staje się bardziej sucha oraz obniżeniu ulega aktywność skórnego układu immunologicznego. Wpływa to na zwiększoną podatność na zarażenia drożdżakami i dermatofitami.

               Wskutek czynników takich jak: choroby, gorączka, antybiotykoterapia, stres czy obrażenia, również dochodzi do czasowych zmian w mikroflorze skóry.

               Stabilność mikrobiomu wynika ze zdolności utrzymania się poszczególnych drobnoustrojów na powierzchni skóry, a nie ciągłego zasiedlania przez nowe, pochodzące ze środowiska zewnętrznego.

Czynniki wpływające na mikrobiom skóry. Zaburzenie interakcji w obrębie mikrobiomu oraz między skórą i mikrobiomem prowadzi do dysbiozy, która sprzyja rozwojowi chorób skóry (źródło: Adamczyk, Garncarczyk, Antończak 2018).

Czynniki zaburzające prawidłowy mikrobiom skóry

Do niekorzystnych czynników wpływających destrukcyjnie na mikrobiotę skóry przyczyniają się:

- przesadna sterylność, na przykład zbyt częste używanie preparatów antyseptycznych i przeciwbakteryjnych, jak np. toniki czy preparaty przeciwtrądzikowe na bazie etanolu (zabija się wówczas nie tylko drobnoustroje patogennne lecz także te pożyteczne),

- niepoprawna pielęgnacja, na przykład zbyt częste i agresywne mycie skóry twarzy,

- niedostosowanie rodzaju kosmetyków do potrzeb naskórka,

- palenie papierosów i dym papierosowy,

- stres,

- promieniowanie UV, brak ochrony przeciwsłonecznej,

- zanieczyszczenia powietrza (smog),

- nieprawidłowa dieta, głównie uboga w elementy roślinne, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, minerały, a pełna niezdrowej żywności przetworzonej,

- zabiegi kosmetyczne: kwasy AHA i retinoidy, peelingi chemiczne, peelingi laserowe.

Co się dzieje gdy dochodzi do zaburzeń w mikrobiomie skóry?

- namnażają się patogeny chorobotwórcze,

- powstają zaburzenia pH naskórka, co może doprowadzać do skłonności do podrażnień,

- skóra szybciej się starzeje, a jej odnowa jest spowolniona,

- dochodzi do jej przesuszenia i nadmiernego łuszczenia,

- skóra jest bardziej podatna na alergeny i czynniki drażniące, co może prowadzić do wysypek i zaczerwienienia oraz innych reakcji alergicznych.

Jak chronić i wspomóc nasz mikrobiom?

Prawidłowy mikrobiom skóry charakteryzuje się dużą różnorodnością gatunkową i równowagą w liczbie poszczególnych drobnoustrojów. Nad wieloma czynnikami wpływającymi na prawidłową mikroflorę skóry nie mamy kontroli. Jednak możemy wspomóc mikrobiom i zadbać o utrzymanie jego równowagi, aby nasza skóra była zdrowa i promienna. Odkryto, że prebiotyki i probiotyki mogą się przyczynić do jej dobrej kondycji. Możemy znaleźć je w coraz szerszej gamie kosmetyków. Prebiotyki stanowią pożywkę dla mikroflory skóry oraz stymulują ich aktywność, rozwój i pomagają w zachowaniu równowagi i właściwego pH. Jako składnik kosmetyków odpowiadają także za regenerację cery, odnowę jej komórek i pobudzają jej strukturę do produkcji włókien elastynowych i kolagenowych. Tym samym przyczyniają się do zachowania młodości naskórka, przez co przez dłuższy czas jest sprężysty, gęsty i jędrny. Są to głównie składniki roślinne, np. skrobia, celuloza, inulina. Probiotyki odgrywają podobną rolę, jednak są to żywe szczepy drobnoustrojów wchodzących w skład mikrobioty naszej skóry.

(opinie: 0)
Cena 95,00 zł

               Dla naszej skóry będą odpowiednie naturalne, delikatne kosmetyki do twarzy i ciała bez agresywnych substancji myjących typu SLS, SLES czy alkohol. Sięgnijmy po kojące i nawilżające składniki, na przykład alantoinę, pantenol, aloes czy glicerynę. Doskonałymi kosmetykami wspomagającymi nasz mikrobiom są produkty Aquafarina Fermenti zawierające naturalne enzymy i pożyteczną mikroflorę kwasu chlebowego. Nie przesadzajmy z nadmiernym myciem skóry twarzy i pielęgnacją. Zabiegi kosmetyczne z kwasami stosujmy, gdy są naprawdę konieczne. To co możemy zrobić nie tylko dla mikrobiomu skóry, ale całego naszego organizmu, to ograniczenie używek, stresu i zdrowa dieta.

Źródła:

Adamczyk K., Garncarczyk A., Antończak P.: The microbiome of the skin. Mikrobiom skóry. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2018, 105, 285-297.

Belkaid Y., Hand T.: Role of microbiota in immunity and inflammation. Cell 2014, 157, 121-141.

Grice E.A., Serge J.A.: The skin microbiome. Nat Rev Microbiol 2011, 9, 244-253.

Malinowska M., Tokarz-Deptuła B., Deptuła W.: Mikrobiom człowieka. Post Mikrobiol 2017, 56, 33-42

Różalska B., Micota B., Budzyńska A., Sadowska B.: Biofilmowy mikrobiom skóry w zdrowiu i chorobie. Aspekty badawcze z zakresu inżynierii tkankowej. Forum Zakażeń 2013, 4(2): 105-110.